Naar Zweden - Wonen op het Zweedse platteland

Verwarming en hout, deel 2 van 2

In mijn vorige blogpost schreef ik over de verwarming van ons woonhuis in Snöbäcken. Zoals meestal het geval is op het Zweedse platteland, zijn er hier echter ook nog een aantal bijgebouwen die (soms) verwarmd moeten worden. Elk gebouw heeft een eigen, onafhankelijk verwarmingssysteem.

In onze grote houten schuur (lada) bevindt zich een kleiner, geïsoleerd stenen gedeelte (ladugård) met daarin o.a. een pomphuis voor de watervoorziening.

Het pomphuis zit vol met leidingen, die niet mogen bevriezen. Bovendien wonen onze geliefde katten hier, en wordt de ruimte gebruikt voor de overwinterende buitenplanten en het voorkiemen van zaad voor de moestuin en de kas. Het dient hier altijd minimaal een graad of 10 te zijn. Dat doel werd tot kortgeleden bereikt door drie oliegevulde radiatoren, die op elektra werken in de winter continu aan stonden.

Als backup voor noodgevallen hebben we hier een noodkachel, die naast elektra ook op gas(flessen) werkt.

Onze eerste winter in Snöbäcken schrokken we ons een hoedje van de hoge elektriciteitsrekening in de koude maanden. Onze verdenking ging al snel uit naar de drie bovengenoemde radiatoren in de schuur, omdat het bergwarmtesysteem in onze hoofdwoning relatief weinig elektriciteit gebruikt.

Om geld en energie te besparen, hebben we onlangs besloten om de verwarming in het verwarmde schuurdeel te vervangen door een zg. “luftvärmepump”. Dit is een luchtwarmtesysteem dat, net als de bergwarmte, werkt met een warmtewisselaar, maar dan met lucht in plaats van water. Ongeveer als een airco, maar dan andersom en veel efficiënter. Een relatief kleine investering, die je er met een beetje mazzel binnen een jaar of twee-drie weer uit kan hebben. Zo gezegd, zo gedaan: na wat googelen en offertes opvragen besloten we in zee te gaan met een installateur in Kumla, die de pomp binnen een ochtend kant-en-klaar werkend installeerde. Tot volle tevredenheid.

De elektrarekeningen zijn beduidend lager, al heeft dat zeker ook te maken met de aanzienlijk zachtere winter dit jaar. We hopen binnenkort de lange-termijneffecten te kunnen overzien. De katten zijn in ieder geval erg enthousiast!

Het merendeel van de bijgebouwen in Snöbäcken laten we echter “gewoon” bevriezen in de winter. Zolang er geen waterleidingen of proviand-voorraden liggen, kan dat zonder problemen. Een aantal gebouwen beschikt wel over oliegevulde radiatoren, die werken op elektra. Indien gewenst kan zo’n gebouw dus toch verwarmd worden in de winter, bijvoorbeeld als er veel gasten blijven logeren. Je moet dan wél tijdig beginnen met opwarmen (minimaal een dag van tevoren) en niet klagen over je stroomrekening in de erop volgende maand…

Vermeldenswaardig is ook nog onze aardappelkelder (jordkällare): geen verwarming, maar door de unieke eigenschappen altijd vorstvrij. Zelfs bij -25. Ideaal dus voor de wortels, uien en aardappels uit eigen tuin, maar ook om verf en aanverwante artikelen in op te slaan!

Verwarming en hout, deel 1 van 2

Een veel gestelde vraag sinds we in Zweden wonen, is hoe we de boel warm houden in een koud en noordelijk klimaat als het Zweedse. Daar waar de gemiddelde Nederlander beschikt over een gasgestookte CV met watergevulde radiatoren, is er in Zweden een veelvoud aan systemen beschikbaar. Gas wordt in Zweden nauwelijks gebruikt als energiebron, er wordt meestal gewerkt met systemen die op de een of andere manier gebaseerd zijn op elektriciteit of hout. Vaak heeft men een combinatie van verschillende systemen, zodat er altijd een backup is. Zo ook in Snöbäcken.

Tot 2009 werd onze hoofdwoning verwarmd door middel van een “vedpanna”. Dat is een houtgestookte CV met watergevulde radiatoren. Een nadeel van zo’n systeem is dat er altijd brandhout of geperste korrels (pellets) beschikbaar dienen te zijn. Je moet dus vooruit plannen, en al in de zomer gaan denken aan je wintervoorraden. In de winter is het moeilijk om langere tijd van huis weg te blijven, de schoorsteen moet immers blijven roken! Al zijn er wel allerlei slimme oplossingen hiervoor bedacht, zoals een elektrisch backup-element, doseersystemen voor pellets en accumulatortanks voor het warme water. Maar in Snöbäcken is op een gegeven moment toch besloten om de vedpanna te vervangen door een bergwarmte-systeem.

Bij zo’n systeem wordt warm water uit de rotsen vanuit een diepte van 80 meter omhoog gepompt en verder verwarmd door middel van een warmtewisselaar. Dit warme water wordt via vloerverwarming en via de oude radiatoren gebruikt om het huis te verwarmen, en is eveneens beschikbaar voor de douche, de wastafel en de keuken.

Het grote voordeel van bergwarmte is dat het zeer weinig stroom verbruikt en dat je geen hout of pellets nodig hebt. Nadelen zijn er echter ook: de installatiekosten zijn hoog, en je bent afhankelijk van stroom om de warmtepomp aan de gang te houden. In het geval van stroomuitval bevriest ’s winters de boel dus. Daarom hebben we een backup in de vorm van een houtgestookte kachel. En die is er uiteraard niet alleen voor noodgevallen, maar ook om de knusheidsfactor in de winter aanzienlijk te vergroten.

Dat betekent dus wél dat ook wij af en toe aan de slag moeten om onze houtvoorraad op peil te houden: rooien, zagen, hakken en kloven horen er hier gewoon bij. En niet alleen voor de kachel, maar ook voor een kampvuurtje in de zomer.

Gelukkig hebben we een mooie houtschuur om de boel droog in op te slaan. Laat de kou maar komen!


We hebben echter ook nog een paar bijgebouwen die verwarmd moeten worden en die niet voorzien zijn van bergwarmte en houtkachels. De oplossing? Lees het in deel 2!