Naar Zweden - Wonen op het Zweedse platteland

Van huis uit zijn we eigenlijk allebei afgestudeerd archeoloog van beroep. In Nederland hebben we beiden zo’n 15 jaar lang als zodanig gewerkt, in Nijmegen. Toen we naar Zweden vertrokken gingen we er van uit dat we deze carrière hier niet zouden kunnen voortzetten. Dit voornamelijk door de lange reisafstanden en korte graafseizoenen vanwege vorst in de grond. Maar nu, een jaar na de emigratie, werd één van ons plotsklaps weer even archeoloog! Camilla kreeg – vrij onverwacht – een baan als archeoloog op een spannende steentijdopgraving in Motala. Tien leuke en leerzame weken lang, in de late zomer en vroege herfst van 2013. Door de reisafstand (een uur enkele reis) en de lange werkdagen zat er ’s avonds een vermoeide archeologe aan tafel, met verhalen over steentijdvondsten, grappige collega’s en gebakjes tijdens de dagelijkse pauzes.

De werkgever voor dit project was Stiftelsen Kulturmiljövård. Deze voert opgravingen uit in opdracht van diverse Zweedse overheden. Omdat werk in de archeologie in Zweden erg seizoensgebonden is, overwegen we om in de toekomst naast taaldiensten ook archeologische diensten aan te gaan bieden via ons bedrijf Veldman Huss Texts & Translations (VHTT).

Naast Camilla’s tijdelijke baan als archeoloog gingen ook de taaldiensten van ons eigen VHTT gewoon door, zij het op een wat lager pitje. Het betrof dit keer vooral vertalingen naar het Zweeds. Deze worden door Camilla gedaan, dus dat betekende dat zij na haar werkdag als archeoloog ook nog eens tot ’s avonds laat als vertaler aan de slag moest. Soms was er nauwelijks tijd om goed te slapen voordat de wekker weer ging om 5.30 uur de volgende ochtend.

Maar er kwamen leuke opdrachten binnen, zoals het proofreaden van teksten voor een aantal computerspellen, het schrijven van reclameteksten voor een bekende online webwinkel en de vertaling van een aantal documenten.

Het begin van de herfst was fantastisch: De dagen waren zonnig, de lucht strakblauw, de ochtenden mistig en het Zweedse strijklicht magisch. Om kippenvel van te krijgen.

Maar nu is het midden oktober. De eerst zo kleurige herfstbladeren liggen grotendeels als bruine plakkerige hopen onder de bomen. Buiten valt natte sneeuw. De zware, taaie, natte Zweedse herfst is gearriveerd.

Tegelijkertijd geeft de herfst een soort rust: het tempo gaat wat omlaag, de kachel wordt aangestoken, en je wordt niet meer zo rusteloos als je eens een keer binnen blijft in je vrije tijd.

Toen we in 2012 naar Hjortkvarn verhuisden, was er een klein dorpsschooltje met ongeveer 25 leerlingen en drie onderwijzers. Ella had in Nederland al twee jaar basisschool gevolgd, maar hier beginnen de kinderen pas met school als ze zes jaar oud zijn. Dus zou Ella instromen in het eerste, voorbereidende jaar. Gezien de taalachterstand en het acclimatiseren vonden we dat een ideale situatie. De school beviel zowel ons als Ella prima: kleinschalig met veel persoonlijke aandacht en met de nadruk op natuur en milieu. Bovendien was het een centrale plek in het dorp om vriendjes, ouders en onderwijzers te ontmoeten, afspraken te maken, bij te kletsen, locale activiteiten te plannen etc. De school fungeerde als het kloppende hart van het dorp.

Totdat op een kwade dag in januari 2013, als donderslag bij heldere hemel, het bericht kwam dat de school wegens bezuinigingen zou worden gesloten. Voor velen in het dorp, hier geboren en getogen, een nogal dramatische ontwikkeling. Maar ook voor ons. In de eerste plaats zouden onze idyllische wandelingen met Ella door het bos naar school toe tot het verleden gaan behoren. Bovendien ligt Hjortkvarn ver weg van andere plaatsen. Het sluiten van de school zou betekenen dat kinderen vanaf hun zesde levensjaar dagelijks lange busreizen van en naar het 18 km. noordelijker gelegen Pålsboda zouden moeten maken. Althans, dat wilde de Gemeente Hallsberg, waaronder Hjortkvarn valt.

Het was dus tijd voor ouderwetse aksie: De ouders richtten in allerijl een schoolvereniging op, er werden vergaderingen belegd, kranten en TV kwamen langs, protestposters en -truien werden gedrukt (T-shirts kunnen hier niet in de winter), politieke bijeenkomsten georganiseerd, spandoeken beschilderd, demonstraties gevoerd en meer dan 1200 handtekeningen verzameld. De actiebereidheid was groot, en niet alleen onder de ouders en de leerlingen: iedereen deed mee!

Het heeft echter allemaal niet mogen baten. Met ingang van het schooljaar 2013-2014 ging de school van Hjortkvarn definitief dicht. We moesten daarom noodgedwongen op zoek naar een alternatief. De door de gemeente aangewezen school in Pålsboda was voor ons geen optie. Het is een overvolle school met een lagere onderwijskwaliteit en problemen met spijbelen, vandalisme etc. Ook misten we het kleinschalige karakter en de focus op natuur zoals die in de school in Hjortkvarn aanwezig was. Bovendien wilden we Ella de dagelijkse lange busreizen besparen.

Gelukkig bleek er een uitstekend alternatief te zijn in het 15 km. zuidelijker gelegen Ljusfallshammar. Hier ligt een klein dorpsschooltje met 40 leerlingen, vergelijkbaar met de school in Hjortkvarn. Maar het is gelegen buiten de gemeentegrenzen, en was daarom geen favoriet van de Gemeente Hallsberg. Die zou dan namelijk schoolgeld gaan mislopen, en was uiteraard ook niet van plan om vervoer van en naar deze school te gaan aanbieden. Gelukkig werden we warm welkom geheten door de school in Ljusfallshammar, en bovendien zegden ze gelijk vanaf het begin toe dat zij garant zouden staan voor het vervoer van de kinderen van en naar Hjortkvarn. Dus nu zit Ella, tot onze en haar eigen tevredenheid, op Ljusfalls Friskola.

Wat wél jammer is, is dat deze ontwikkeling heeft geleid tot een opsplitsing van de kinderen in Hjortkvarn: ’s ochtends rijden of fietsen we Ella naar de schoolbushalte in het dorp, waar ze met de ene helft van de kinderen in de schoolbus naar Ljusfallshammar stapt, terwijl de andere helft de schoolbus naar Pålsboda neemt. Een gevolg van kortzichtige gemeentelijke bezuinigingspolitiek.