Naar Zweden - Wonen op het Zweedse platteland

9 juli 2013 (door Camilla)

Vandaag is het een bijzondere dag: we wonen precies een jaar in Snöbäcken. Het was een jaar vol veranderingen: de verhuizing naar Zweden, het leven in de natuur en op het platteland en het starten van een eigen bedrijf. Een kletsnatte herfst en een superstrenge winter, veel te doen en nog meer te leren.

Het leven begint nu pas weer een wat vastere vorm te krijgen, hoewel we nog steeds geen idee hebben hoe onze toekomst er precies uit zal gaan zien. Het lukt ons nu af en toe om ons even los te maken van alle drukke bezigheden en te gaan wandelen, zwemmen, fietsen of gewoon te luieren in de tuin. Pas dan voelen we echt waarom we naar het Zweedse platteland zijn verhuisd.

De zomer is eindelijk op gang gekomen en het groen schiet omhoog in de kas en in de tuin. Ella heeft in haar eerste twee vakantieweken zwemles gehad in een meer in Ljusfallshammar en kan nu zwemmen. Sandor ving vorige week tijdens het vissen een enorme snoek, en Opa Veldman – uit Nederland op bezoek – timmert, zaagt en klust dat het een lieve lust is. Ik bewater de komkommerplanten in de kas en moet glimlachen als ik zie hoe snel ze groeien: ik kan nog niet helemaal geloven dat het gelukt is, want ik heb toch echt niet zo’n groene vingers!

We mijmeren over hoe het komende jaar eruit zal gaan zien. Zonder twijfel een heleboel nieuwe projecten, maar hopelijk ook iets rustiger dan het afgelopen jaar!

Lente, mei 2013 (door Camilla)

Aan het einde van de meimaand staat de grote seringenstruik bij de aardappelkelder volop in bloei. De bloemen zijn zachtpaars van kleur en de geur achtervolgt me door de tuin heen wanneer ik een ronde maak in de namiddagzon. De geur van versgemaaid gras maakt het er bepaald niet slechter op. De bloemen van de bessenstruiken zijn veranderd in kleine besjes, en de struik met rode bessen is weer precies zo overvol als vorig jaar. Voor ik verder ga staan mijn gedachten even stil bij het maken van wijn en jam. Beide appelbomen staan in bloei, terwijl de zojuist aangeplante fruitbomen niet meer voorstellen dan een stokje met wat blaadjes er bovenop.

De kersenboom staat ook in bloei, en bij het gastenverblijf staat het pasgeverfde houten hekwerk voorspoedig te drogen in de zon. De bloemperken, die er tot een maand geleden bruin en levenloos uitzagen, zijn nu gevuld met ontluikend groen. De lentebloemen zijn vervangen door opkomende zomerbloeiers in de kleuren roze, paars, rood, blauw, wit en geel. Ik weet niet eens hoe de bloemen allemaal heten maar ze zijn erg mooi.

De duindoornbomen geven een deel van de tuin een mediterraan tintje, ze lijken hier wel een beetje op olijfbomen met hun grijsgroene bladeren.

Plots hoor ik een ekster rommelen in z’n grote nest in de dennenboom. Zouden de jongen al zijn uitgekomen? Het touw van de vlaggenmast tikt zachtjes tegen de mast aan. Het geluid doet me denken aan het zeilen vroeger.

In de kas groeien tomaten, komkommers en augurken. Ik hoop dat het wat wordt met de plantjes, die nu elke dag een paar centimeter omhoog klimmen. De katten liggen te luieren op de terrastegels voor de kas en hun luie blikken volgen me als ik mijn wandeling vervolg.

Ik ga naar de moestuin en kijk om me heen. Het hardst groeiende gewas is altijd het onkruid, gevolgd door de aardperen. Maar nu lijkt het erop dat ook de boerenkool is begonnen. Ik proef een radijsje, de allereerste exemplaren zijn rijp. Deze zijde van de tuin ruikt heerlijk door alle lelietjes-van-dalen die er groeien. Ze ruiken zó lekker, dat ze de seringen bijna overtreffen. Als klap op de vuurpijl is het ook nog eens vrijdag. Tijd voor avondeten en welverdiende rust.

De winter kwam vroeg, en de winter was streng. Op 5 december – Sinterklaasdag – was het al ijskoud en hadden we een heuse sneeuwstorm. Vervolgens hebben we vijf maanden aaneengesloten in een witte wereld gebivakkeerd. De winterperiode was lang en leek oneindig, een paar dagen dooi rond de feestdagen daargelaten.

Op sommige dagen waren we helemaal ingesneeuwd en konden we niet met de auto bij de openbare weg komen om Ella naar school te brengen. Maar er loopt een bospad van ons huis tot helemaal tot bij de school. Dan baanden we ons met Ella een weg door de kniehoge stuivende sneeuw op weg naar school, terwijl het nog donker was. Eerst papa, met de grootste voeten, dan mama, en als laatste Ella. Zo was er al een weg gebaand en kon zij met haar kleine beentjes nog een beetje vooruit komen door de hoge sneeuw. Een bijzondere ervaring!

Sneeuwruimen

Een echte Zweedse winter betekent veel en vaak sneeuwruimen en gangen graven door de sneeuw. Gelukkig kwam onze huisvriend en redder in nood Lennart op gezette tijden langs om met zijn quad sneeuw te schuiven. Ook hebben we een groot hellend garagedak, dat niet is berekend op grote hoeveelheden sneeuw. Dat moest dus ook een aantal keren helemaal leeggeschept worden. De voor- en achteringang van het woonhuis, de houtschuur en de bijgebouwen moesten allemaal bereikbaar blijven. Bovendien moest de weg naar ons huis vanaf de openbare weg begaanbaar zijn voor de vuilniswagen.

Zon en ijzige kou

Het begin van het nieuwe jaar 2013 was tevens het begin van een lange, ijskoude en zonnige periode in Zuid-Närke. De tuin in Snöbäcken glinsterde van ijskristallen op de gewassen die als versteend overeind stonden. De lucht was blauw en het rook naar winter. We trokken Ella rond op de houten slee die we uit Nederland hadden meegenomen. En we namen diepe teugen koude ijslucht. Lekker!

Eerste poging: rabarberwijn, mei 2013

Nu we toch bezig zijn met het maken van eigen producten, gaan we ook proberen om zelf wijn te maken. Van rabarber! Onze rabarberstruik groeit als kool: hoeveel we ook plukken, hij wordt niet kleiner. In de volle vrieskist lag nog steeds rabarber van de vorige zomer en wij voelden een lichte paniek opkomen bij alweer een nieuw oogstseizoen. Om het nuttige met het aangename te verenigen, gebruikten we de ingevroren én de versgeplukte rabarber samen voor het maken van wijn. Na het lezen van het ene recept na het andere op internet, besloten we om een geheel eigen recept te gaan proberen. De wijn is nu gegist en begint te klaren. De kleur is veranderd van licht en troebel amberkleurig naar licht oranjeroze. De alcoholmeter geeft 11% aan en het gistingsproces is nu geheel tot een einde gekomen. Nieuwsgierig draaien we om de wijnemmer heen: zal de wijn een beetje te drinken zijn? Wordt vervolgd!

Wijnproject nummer twee: rode bessen, zwarte bessen en kruisbessen, juni 2013

De rabarberwijn was nog maar net aan zijn rustfase begonnen toen we alweer in de vrieskist doken op zoek naar de bodem. Er lagen nog steeds een heleboel zakken met ingevroren bessen. Vooral rode bessen maar ook kruisbessen en zwarte bessen. De zakken met bramen worden bewaard om jam van te maken. De bramenoogst van dit jaar zal namelijk nihil zijn: de struik is radicaal gesnoeid vanwege schilderwerk aan de gevel waartegen hij groeide…De rode bessenstruik is echter al helemaal vol met kleine groene minibesjes die langzaam in de zon beginnen te rijpen. Bovendien is de rabarberstruik alweer enorm. Dus hoog tijd om plaats in de vrieskist te maken voor de nieuwe oogst.

En we moeten wel snel flessen gaan bestellen, want al die wijn moet natuurlijk ook ergens in gebotteld worden. Onze methode om wijn te maken is tot nu toe erg primitief. We wagen het er een beetje op wat betreft gistingstijd en dergelijke. Het wordt zoals het wordt, dat is ook een beetje de charme ervan. Als het een grote mislukking wordt proberen we gewoon een andere tactiek.

Vaak ontstaan nieuwe ideeën hier thuis in Snöbäcken. Wellicht komt dat door de inspirerende woonomgeving. We overwegen om op kleinschalige basis een aantal natuurlijke producten te vervaardigen en eventueel te verkopen. De ideeën schieten als paddenstoelen uit de grond en enkele daarvan zijn ook al (deels) gerealiseerd. Laatst stonden we te kijken naar de vele knalgele paardenbloemen die massaal naar boven kwamen in onze tuin.

We zochten op internet naar een recept voor paardenbloemensiroop want dat klonk immers best spannend. We pasten het gevonden recept een beetje aan, en enkele uren later hadden we een eigengemaakt ambachtelijk product van eigen bodem! De volgende dag werden alle potjes afgevuld en mooi ingepakt.

We kregen een enorme en positieve respons op onze eigen paardenbloemensiroop.

Het volgende project wordt dennenknoppensiroop. Weldadig voor de keel als de herfstverkoudheden hun intrede doen.

Een rijk paddenstoelenseizoen

Wij houden er van om paddenstoelen te plukken. Als de herfstgeuren en -kleuren op hun sterkst zijn is het heerlijk om in het bos rond te dwalen. Ons dochtertje Ella houdt ook van bos, maar meer om naar insecten te kijken en om er te spelen. In de omgeving van Snöbäcken zijn in ruime mate bospaddenstoelen aanwezig, vooral cantharellen en trechtercantharellen. Deze paddenstoelen zijn uiteraard op z’n best als je ze vers geplukt bakt. Maar op een goede dag, toen we er net een heleboel hadden geplukt, kwam huisvriend Lennart langs met als cadeau een enorme mand met cantharellen! We aten totdat we geen “bospaddenstoel” meer konden zeggen. De rest verdween noodgedwongen in de diepvries…

Herfstbladeren

De kleuren van de bomen rondom Snöbäcken veranderden van goudgeel naar oranje gevlekt en vervolgens donker roestbruin. Vooral de esdoorns en de espen vertoonden een ware show van sprankelende herfstkleuren. Het was grandioos, maar uiteindelijk vielen de herfstbladeren en staken de bomen kaal af tegen de hemel. Er viel dus een heleboel te harken en er ontstonden kleurrijke hopen met bladeren, die naar herfst roken. Harken is eigenlijk best leuk! Nou ja, soms dan…

Greppels

Ons terrein is geheel omgeven door greppels. Gedurende de eerste zomer hadden we nauwelijks in de gaten dat ze er waren. Ze waren totaal overgroeid en zo goed als onzichtbaar. Maar toen de natte vochtige herfst arriveerde begrepen we plots hoe noodzakelijk ze waren. Als echte Hollanders gingen we aan de slag om de greppels op te schonen en uit te diepen. Wij zijn van oorsprong archeologen, dus geef ons een spade en we beginnen automatisch te graven. Het kostte ons heel wat dagen en menig zweetdruppel, maar uiteindelijk stroomde het water de juiste kant op. Dat was maar goed ook, want het werd een zeer regenachtige herfst.

Een nieuw riool

Toen we Snöbäcken kochten wisten we al dat het rioolsysteem aan vervanging toe was vanwege nieuwe en strengere milieu-eisen. Wij zijn niet aangesloten op een gemeentelijk riool en lozen dus indirect in de natuur door middel van een bezink- en infiltratiesysteem, een zg. “trekammarbrunn“. Dit proces is aan strenge eisen gebonden. Aangezien de vervanging met het nodige graafwerk gepaard zou gaan, diende dit te geschieden vóór de vorstperiode. Uiteindelijk lukte het om de klus precies voor de eerste sneeuw en nachtvorst geklaard te krijgen. Het graafwerk werd vooral een strijd tegen het grondwater, dat door de natte herfst extra hoog stond. De riooltank leek op een kleine onderzeeër die het liefst boven water uit wilde rijzen. Maar uiteindelijk bleef hij dankzij de verankeringsplaten toch liggen en vulden we hem snel met water om een nieuwe duik naar boven te voorkomen.

Bouwen: een nieuwe houten buitenwand en een schuur

Een van de houten buitenwanden van het huis was een tijdens een verbouwing een paar jaar eerder slechts provisorisch dichtgetimmerd. Wij wilden hier voor de winter en goede en degelijke wand hebben. We smeerden eerst de stenen sokkels aan met cement en schilderden deze, waarna een lokaal timmerbedrijfje de houten wand realiseerde. Wij verzorgden zelf het schilderwerk. Het oude hout van de provisorische wand werd vervolgens hergebruikt om een nieuw schuurtje te timmeren tegen deze wand. Dit schuurtje zal dienst gaan doen als opbergruimte voor dagvoorraden brandhout en tuingereedschap.

Bessen plukken, jam en sap maken, 2012

Twee weken na onze aankomst in Snöbäcken begon alles in de tuin al te rijpen. We hadden eigenlijk andere zaken aan ons hoofd, maar we konden de boel toch niet laten verrotten? Eerst waren de rode bessen aan de beurt. We hebben een magische rode bessenstruik: het is er maar één, maar het lijkt of het plukken nooit leidt tot minder bessen. Het duurde weken om alle bessen te plukken.

Vervolgens kwamen de zwarte bessen, de bosbessen, de frambozen, de kruisbessen, de rabarber, de druiven, de duindoornbessen en tot slot de bramen. In de avonden waren we druk met jam en sap maken. Er gingen de nodige kilo’s suiker doorheen en de voorraadkelder werd langzaamaan gevuld met potjes zelfgemaakte producten.

Een natte en groene zomer. Onze eerste zomer op Snöbäcken werd vooral een kluszomer. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat waren we bezig met verhuisdozen legen, kamers inrichten, schilderen, buiten klussen, instanties bellen en het ene formulier na het andere invullen. Voor een aantal projecten werden lokale aannemers ingehuurd.

Ook begonnen we langzaam met het verkennen van onze nieuwe woonomgeving. We maakten wandelingen en autoritten over de kronkelige grindwegen rond Hjortkvarn en Haddebo. We bezochten ook het gebied rond het gehucht Boo. Een gebied met een rijke historie, met een mooie kerk en een kasteel, maar ook met prachtige meren en goede zwemplekken.

We ontdekten al snel dat er hier heel erg veel herten voorkomen. Vooral in de late zomer kan je in de schemering groepjes herten over de velden zien lopen, terwijl de avondzon lange schaduwen over het landschap werpt.

Een moestuin: startschot 2012

Eindelijk hebben we een moestuin! Dat is iets waar we al tijdens ons Nijmeegse stadsleven van droomden. Toen we hier aankwamen groeide er al van alles in de moestuin. Het duurde even voor we doorhadden dat de torenhoge planten aardperen waren. Naarmate de herfst naderde werd het tijd voor het oogsten van de tuinbonen, uien en aardperen. Het feit dat deze hier ter plekke waren verbouwd en geoogst gaf veel voldoening, en ze waren ook nog eens heel erg lekker.

Tuinbonen behoorden nooit tot de groentesoorten die we zelf heel graag eten. En zeker niet nadat we een angstaanjagend verhaal over Zweedse “bonenpap” te horen kregen van Camilla’s negentigjarige oma. Hoog tijd dus om een eigen tuinbonengerecht samen te stellen. Na het koken worden de tuinbonen geschild en gebakken door ze te fruiten in olijfolie met ui, knoflook, bieslook en kruiden. Fusion cooking!

Aardperen waren vóór onze komst naar Snöbäcken totaal onbekend bij ons. In de moestuin stonden planten van meer dan twee meter hoog te wuiven in de wind. Beneden in de aarde zaten er een heleboel lelijke knollen aan vast. Aardperen verspreiden zich als onkruid. Het is onmogelijk alle knollen in de herfst naar boven te halen, dus in de lente komen er vanzelf nieuwe planten tevoorschijn. We hadden twee verschillende soorten planten, een met gele bloemen en een zonder bloemen. De soort met bloemen had de mooiste knollen, een beetje zoals aardappels. De knollen van de andere soort zagen er uit als een kruising tussen gemberwortel en aardappel, een beetje onregelmatig.

Ze belandden in de aardappelkelder, en vervolgens in de braadpan of de oven. De smaak is moeilijk te omschrijven maar lijkt het meest op aardappel met een nootachtige smaak. De overgebleven exemplaren werden gedoneerd aan de herten toen de winter maar niet over wilde gaan en de hertenmagen steeds harder begonnen te knorren.

Verder was er een prima uienoogst en hadden we een overvloed aan bieslook. Al met al niet slecht voor een eerste moestuinseizoen waar we middenin vielen. Wordt zeker vervolgd!