Naar Zweden - Wonen op het Zweedse platteland

Na een uitzonderlijk zacht najaar en een natte, donkere decembermaand heeft de winter toch nog een kleine inhaalslag gemaakt. Eergisteren begon het te sneeuwen. En het bleef sneeuwen. En daarna sneeuwde het nog meer. En nog meer. Pas vanochtend, na 48 uur onafgebroken sneeuwval, hield het op. Snöbäcken is inmiddels omgetoverd tot een witte wondere winterwereld. Een kerstkaart is er niks bij! En dat levert erg mooie plaatjes op:

En natuurlijk een fikse hoeveelheid werk, nl. sneeuwschuiven…

Maar ook sneeuwpret:

En wandelplezier!

Kortom: voor elk wat wils. Van ons mag het dan ook nog wel even wit blijven. Voor morgen is er gelukkig weer meer sneeuw voorspeld!

Dooi is mooi?

Het is een beetje een vreemde winter dit jaar. Ik schreef er al eerder over. Daar waar we vorig jaar tot eind april in een ijskoud winterlandschap bivakkeerden, hebben we (tot nu toe) te maken met een relatief zachte winter en serieuze dooi-aanvallen. Januari was wél wit en koud. En vorige week sneeuwde het zelfs nog 48 uur aan één stuk, waardoor we de hulp van huisvriend Lennart en zijn tractor met sneeuwschuiver moesten inroepen.

Daarna begon de dooi. Zó serieus dat de dikke pakketten sneeuw op ons dak met donderend geraas omlaag kwamen vallen. Midden in de nacht, waardoor ik rechtop in bed zat, denkend dat er een aardbeving was…

Voor zover de SMHI (de Zweedse KNMI) in deze regio vooruit kan kijken, staan er temperaturen van net boven nul of rond het vriespunt, met regen of af en toe een vlok sneeuw genoteerd. En dat is bijzonder voor februari in dit deel van Zweden.

Maar dooi is ook mooi: afgelopen maandag steeg er een dampende mist op van de dooiende sneeuw, die in combinatie met een lage zon spectaculaire plaatjes opleverde.

En laten we eerlijk zijn: we hebben geen onoverkomelijke bezwaren tegen een vroege lente dit jaar. Wat ons betreft hoeft deze winter echt niet zo lang te duren als de vorige, toen er maar geen einde aan leek te komen. We hadden toen nogal wat buiten-projecten gepland, en die moesten keer op keer worden uitgesteld. Bovendien had de natuur serieus te lijden van de lange winter: sommige planten en struiken overleefden de strenge winter simpelweg niet. Een aantal bomen en struiken bleek later in het jaar helemaal geen fruit of bessen te produceren. Vermoedelijk eveneens veroorzaakt door de koude winter.

De herten en elanden werden ook steeds wanhopiger en begonnen daardoor steeds brutaler te worden, hetgeen resulteerde in compleet afgeknaagde boombast (dodelijk voor de boom) en gemillimeterde appelboompjes.

Dus ach, laat die lente maar komen. Maar laten we niet teveel op de zaken vooruit lopen: het kan vriezen, het kan dooien!

Verwarming en hout, deel 2 van 2

In mijn vorige blogpost schreef ik over de verwarming van ons woonhuis in Snöbäcken. Zoals meestal het geval is op het Zweedse platteland, zijn er hier echter ook nog een aantal bijgebouwen die (soms) verwarmd moeten worden. Elk gebouw heeft een eigen, onafhankelijk verwarmingssysteem.

In onze grote houten schuur (lada) bevindt zich een kleiner, geïsoleerd stenen gedeelte (ladugård) met daarin o.a. een pomphuis voor de watervoorziening.

Het pomphuis zit vol met leidingen, die niet mogen bevriezen. Bovendien wonen onze geliefde katten hier, en wordt de ruimte gebruikt voor de overwinterende buitenplanten en het voorkiemen van zaad voor de moestuin en de kas. Het dient hier altijd minimaal een graad of 10 te zijn. Dat doel werd tot kortgeleden bereikt door drie oliegevulde radiatoren, die op elektra werken in de winter continu aan stonden.

Als backup voor noodgevallen hebben we hier een noodkachel, die naast elektra ook op gas(flessen) werkt.

Onze eerste winter in Snöbäcken schrokken we ons een hoedje van de hoge elektriciteitsrekening in de koude maanden. Onze verdenking ging al snel uit naar de drie bovengenoemde radiatoren in de schuur, omdat het bergwarmtesysteem in onze hoofdwoning relatief weinig elektriciteit gebruikt.

Om geld en energie te besparen, hebben we onlangs besloten om de verwarming in het verwarmde schuurdeel te vervangen door een zg. “luftvärmepump”. Dit is een luchtwarmtesysteem dat, net als de bergwarmte, werkt met een warmtewisselaar, maar dan met lucht in plaats van water. Ongeveer als een airco, maar dan andersom en veel efficiënter. Een relatief kleine investering, die je er met een beetje mazzel binnen een jaar of twee-drie weer uit kan hebben. Zo gezegd, zo gedaan: na wat googelen en offertes opvragen besloten we in zee te gaan met een installateur in Kumla, die de pomp binnen een ochtend kant-en-klaar werkend installeerde. Tot volle tevredenheid.

De elektrarekeningen zijn beduidend lager, al heeft dat zeker ook te maken met de aanzienlijk zachtere winter dit jaar. We hopen binnenkort de lange-termijneffecten te kunnen overzien. De katten zijn in ieder geval erg enthousiast!

Het merendeel van de bijgebouwen in Snöbäcken laten we echter “gewoon” bevriezen in de winter. Zolang er geen waterleidingen of proviand-voorraden liggen, kan dat zonder problemen. Een aantal gebouwen beschikt wel over oliegevulde radiatoren, die werken op elektra. Indien gewenst kan zo’n gebouw dus toch verwarmd worden in de winter, bijvoorbeeld als er veel gasten blijven logeren. Je moet dan wél tijdig beginnen met opwarmen (minimaal een dag van tevoren) en niet klagen over je stroomrekening in de erop volgende maand…

Vermeldenswaardig is ook nog onze aardappelkelder (jordkällare): geen verwarming, maar door de unieke eigenschappen altijd vorstvrij. Zelfs bij -25. Ideaal dus voor de wortels, uien en aardappels uit eigen tuin, maar ook om verf en aanverwante artikelen in op te slaan!

Verwarming en hout, deel 1 van 2

Een veel gestelde vraag sinds we in Zweden wonen, is hoe we de boel warm houden in een koud en noordelijk klimaat als het Zweedse. Daar waar de gemiddelde Nederlander beschikt over een gasgestookte CV met watergevulde radiatoren, is er in Zweden een veelvoud aan systemen beschikbaar. Gas wordt in Zweden nauwelijks gebruikt als energiebron, er wordt meestal gewerkt met systemen die op de een of andere manier gebaseerd zijn op elektriciteit of hout. Vaak heeft men een combinatie van verschillende systemen, zodat er altijd een backup is. Zo ook in Snöbäcken.

Tot 2009 werd onze hoofdwoning verwarmd door middel van een “vedpanna”. Dat is een houtgestookte CV met watergevulde radiatoren. Een nadeel van zo’n systeem is dat er altijd brandhout of geperste korrels (pellets) beschikbaar dienen te zijn. Je moet dus vooruit plannen, en al in de zomer gaan denken aan je wintervoorraden. In de winter is het moeilijk om langere tijd van huis weg te blijven, de schoorsteen moet immers blijven roken! Al zijn er wel allerlei slimme oplossingen hiervoor bedacht, zoals een elektrisch backup-element, doseersystemen voor pellets en accumulatortanks voor het warme water. Maar in Snöbäcken is op een gegeven moment toch besloten om de vedpanna te vervangen door een bergwarmte-systeem.

Bij zo’n systeem wordt warm water uit de rotsen vanuit een diepte van 80 meter omhoog gepompt en verder verwarmd door middel van een warmtewisselaar. Dit warme water wordt via vloerverwarming en via de oude radiatoren gebruikt om het huis te verwarmen, en is eveneens beschikbaar voor de douche, de wastafel en de keuken.

Het grote voordeel van bergwarmte is dat het zeer weinig stroom verbruikt en dat je geen hout of pellets nodig hebt. Nadelen zijn er echter ook: de installatiekosten zijn hoog, en je bent afhankelijk van stroom om de warmtepomp aan de gang te houden. In het geval van stroomuitval bevriest ’s winters de boel dus. Daarom hebben we een backup in de vorm van een houtgestookte kachel. En die is er uiteraard niet alleen voor noodgevallen, maar ook om de knusheidsfactor in de winter aanzienlijk te vergroten.

Dat betekent dus wél dat ook wij af en toe aan de slag moeten om onze houtvoorraad op peil te houden: rooien, zagen, hakken en kloven horen er hier gewoon bij. En niet alleen voor de kachel, maar ook voor een kampvuurtje in de zomer.

Gelukkig hebben we een mooie houtschuur om de boel droog in op te slaan. Laat de kou maar komen!


We hebben echter ook nog een paar bijgebouwen die verwarmd moeten worden en die niet voorzien zijn van bergwarmte en houtkachels. De oplossing? Lees het in deel 2!

De stam van de oude berk onderaan in de bocht naar Snöbäcken is bedekt met sneeuw. De berk lijkt nu nog meer zwart-wit dan gewoonlijk.

De rozenbottels van afgelopen zomer vormen daarentegen een mooi contrast met al het wit. De kleine knopjes naast de doornen zijn een voorbode van de lente, die ook dit jaar weer zal komen. Al zou je dat op dit moment niet echt verwachten.

Een paar verschrompelde overblijfselen in de tuin hebben nog een beetje resterende kleur in zich. Al moet je daarvoor wel heel erg goed kijken…

Een bevroren waterdruppel aan het uiteinde van een dennentak. Wanneer zal hij ontdooien?

Op dit moment voelt het alsof de lente nog ver weg is. Maar we hebben wél al bloemen! Op de ramen, welteverstaan…

Vandaag was het slechts een paar graden onder het vriespunt. Bovendien probeerde het zonnetje een paar keer dapper door het grauwe wolkendek, dat al een dikke week boven ons hangt, te breken. Ideale omstandigheden voor een winterwandeling dus! We besloten het nuttige met het aangename te verenigen, en Ella te voet door het bos af te gaan halen van de “fritids“, de BSO in het dorpje. Dubbele broeken aan, muts en handschoenen uit de la, en op weg. Natuurlijk ging de camera mee om een en ander op de gevoelige plaat vast te leggen.

Besneeuwde huizen in het “centrum” van Hjortkvarn

In de speeltuin was al lang niemand meer geweest…Ella moest natuurlijk even schommelen.



Door het bos naar huis toe, en snel weer opwarmen!

In mijn vorige blogpost schreef ik al dat de winter eindelijk is gearriveerd. Nu, na 48 uur onafgebroken sneeuwval, lijkt de winter voorlopig ook “here to stay”: alles rondom Snöbäcken is gehuld in een dikke witte sneeuwdeken. We zijn druk in de weer met de sneeuwschuivers en gelukkig hebben we ook mechanische sneeuwruim-hulp van huisvriend Lennart met z’n fyrhjuling. De electrische motorverwarming van de auto is ingekoppeld en de kachel maakt overuren. Maar bovenal levert zo’n wit pak sneeuwpret en mooie plaatjes op…

Net als in Nederland weet je in Zweden nooit precies wat de winter gaat doen, maar dát er sneeuw en vorst komt, lijkt in Zweden in ieder geval wel zeker. Al op 18 oktober werden we in Snöbäcken wakker met het eerste pak sneeuw!

Dat belooft wat, was onze eerste gedachte, met de helse winter van 2012/2013, toen de sneeuw bleef liggen tot eind april, nog vers in het geheugen. Het bleek echter niet meer dan een hikje. Het volgende, iets heftiger hikje kwam begin december. Een flink pak sneeuw en een paar koude dagen.

En toen was het afgelopen. Het werd ronduit zacht. Kerst en oud & nieuw werden in een groene omgeving gevierd. Het was zelfs zó zacht, dat de natuur in de war was en de eerste blaadjes en knoppen al voorzichtig verschenen. Echt rouwig waren we er niet om: vorst en sneeuw betekenen meestal ook het eind van de “buitenklussen“. Daar was nu geen sprake van: we konden tot ver in december in de tuin klooien, hout zagen en kloven en allerlei achterstallig onderhoud doen.

Maar nu, 12 januari, is de winter dan toch écht gearriveerd. Snöbäcken ligt weer onder een dik pak sneeuw en het kwik in de thermometer duikt omlaag naar waarden rond de -15 graden Celsius. We ruimen sneeuw, lopen rond in dubbele broeken en rijden sleetje met Ella. Zoals het hoort. En dat levert natuurlijk mooie plaatjes op.

Mooi, maar stiekem dromen we al van een korte winter gevolgd door een vroege, lange lente. Afkloppen!

De winter kwam vroeg, en de winter was streng. Op 5 december – Sinterklaasdag – was het al ijskoud en hadden we een heuse sneeuwstorm. Vervolgens hebben we vijf maanden aaneengesloten in een witte wereld gebivakkeerd. De winterperiode was lang en leek oneindig, een paar dagen dooi rond de feestdagen daargelaten.

Op sommige dagen waren we helemaal ingesneeuwd en konden we niet met de auto bij de openbare weg komen om Ella naar school te brengen. Maar er loopt een bospad van ons huis tot helemaal tot bij de school. Dan baanden we ons met Ella een weg door de kniehoge stuivende sneeuw op weg naar school, terwijl het nog donker was. Eerst papa, met de grootste voeten, dan mama, en als laatste Ella. Zo was er al een weg gebaand en kon zij met haar kleine beentjes nog een beetje vooruit komen door de hoge sneeuw. Een bijzondere ervaring!

Sneeuwruimen

Een echte Zweedse winter betekent veel en vaak sneeuwruimen en gangen graven door de sneeuw. Gelukkig kwam onze huisvriend en redder in nood Lennart op gezette tijden langs om met zijn quad sneeuw te schuiven. Ook hebben we een groot hellend garagedak, dat niet is berekend op grote hoeveelheden sneeuw. Dat moest dus ook een aantal keren helemaal leeggeschept worden. De voor- en achteringang van het woonhuis, de houtschuur en de bijgebouwen moesten allemaal bereikbaar blijven. Bovendien moest de weg naar ons huis vanaf de openbare weg begaanbaar zijn voor de vuilniswagen.

Zon en ijzige kou

Het begin van het nieuwe jaar 2013 was tevens het begin van een lange, ijskoude en zonnige periode in Zuid-Närke. De tuin in Snöbäcken glinsterde van ijskristallen op de gewassen die als versteend overeind stonden. De lucht was blauw en het rook naar winter. We trokken Ella rond op de houten slee die we uit Nederland hadden meegenomen. En we namen diepe teugen koude ijslucht. Lekker!